Aşağıdaki tabloda bir çok dava türü için zamanaşımı süreleri, ispat yükümlülüğü, hesaplamanın baz alınacağı ücret ve daha fazlası rahatlıkla görülebilir. Buna ek olarak bu bilgilere dayanak oluşturacak yargı kararlarıda ve kaynakçalar dipnotlarda belirtilmiştir. Av. İlknur SEZGİN TEMEL’e emeği için tüm emekçiler adına teşekkürler.
| TAZMİNAT DAVALARI | |
|---|---|
| A- İHBAR TAZMİNATI | |
| Faiz | Yasal faiz / temerrüt faizi [1] |
| Faiz başlangıç tarihi | Takip / İhtarname / Dava tarihi. [2], [3] |
| Zamanaşımı | BK m. 125deki on yıllık zamanaşımı süresi. [4] |
| Zamanaşımı başlangıç tarihi | İş sözleşmesinin feshi tarihi. |
| Hangi ücret | Bir günlük giydirilmiş ücret [5] |
| İspat Yükü | Davalı işverende. [6] |
| B- KÖTÜNİYET TAZMİNATI | |
| Faiz | Yasal faiz / temerrüt faizi |
| Faiz başlangıç tarihi | Takip / İhtarname / Dava tarihi. |
| Zamanaşımı | BK m. 125deki on yıllık zamanaşımı süresi. |
| Zamanaşımı başlangıç tarihi | İş sözleşmesinin feshi tarihi. |
| Hangi ücret | Bir günlük giydirilmiş ücret |
| İspat Yükü | Kötüniyet iddiasında bulunan işçiye aittir. [7] |
| C- KIDEM TAZMİNATI | |
| Faiz | Mevduata uygulanan en yüksek faiz. [8] |
| Faiz başlangıç tarihi | Hakkın doğduğu / Fesih tarihinden itibaren [9], [10] |
| Zamanaşımı | BK m. 125deki on yıllık zamanaşımı süresi. [11] |
| Zamanaşımı başlangıç tarihi | İş sözleşmesinin feshi tarihi. [12] |
| Hangi ücret | Son bir günlük giydirilmiş ücret. [13] |
| İspat Yükü | Davalı işverende. [14] |
| D- SENDİKAL TAZMİNAT DAVALARI [15] | |
| Faiz | Yasal faiz / temerrüt faizi. |
| Faiz başlangıç tarihi | Temerrüt tarihi / Dava tarihi. |
| Zamanaşımı | BK m. 125deki on yıllık zamanaşımı süresi. |
| Zamanaşımı başlangıç tarihi | Şlverenşn ayrımcı davranışta bulunduğu tarih. [16] |
| Hangi ücret | En az bir yıllık [17] son brüt ve kök (çıplak) ücret. [18] |
| İspat Yükü | İddia sahibi işçiye aittir. [19] |
| E- EŞİT DAVRANMAMA TAZMİNATI DAVALARI [20] | |
| Faiz | Yasal faiz / temerrüt faizi. |
| Faiz başlangıç tarihi | Temerrüt tarihi / Dava tarihi. |
| Zamanaşımı | BK m. 125deki on yıllık zamanaşımı süresi. |
| Zamanaşımı başlangıç tarihi | İşverenin ayrımcı davranışta bulunduğu tarih. |
| Hangi ücret | Çıplak ücret. [21] |
| İspat Yükü | Ýddia sahibi iþçiye aittir. [22] |
| ALACAK DAVALARI [23] | |
| A- ÜCRET ALACAÐI DAVALARI | |
| Faiz | Mevduata uygulanan en yüksek faiz. [24] |
| Faiz başlangıç tarihi | İhtarname / Dava / Takip tarihi. [25] |
| Zamanaşımı | 5 yıllık zaman aşımı [26] |
| Zamanaşımı başlangıç tarihi | Takip / Dava tarihinden geriye doğru 5 yıl. [27] |
| Hangi ücret | Gerçekleþtiði dönemdeki çýplak / net ücret. |
| İspat Yükü | Ücretin ödendiğini ispat İşverene aittir. [28] |
| B- FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ DAVALARI | |
| Faiz | Mevduata uygulanan en yüksek faiz. [29] |
| Faiz başlangıç tarihi | Dava / ihtarname / Takip tarihinden itibaren [30] |
| Zamanaşımı | 5 Yıllık zamanaşımı. [31] |
| Zamanaşımı başlangıç tarihi | Takip / Dava tarihinden geriye doğru 5 yıl. [32] |
| Hangi ücret | Gerçekleştikleri dönemdeki çıplak / net ücret. Belirlenemiyorsa asgari saat ücreti. [33] |
| İspat Yükü | Fazla çalışma yapıldığını ispat yükü işçinin, Fazla çalışma ücreti ödendiğinin ispat yükü işverenin. |
| C- ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL ÜCRETİ DAVALARI | |
| Faiz | Mevduata uygulanan en yüksek faiz. [34] |
| Faiz başlangıç tarihi | Dava / ihtarname / Takip tarihinden itibaren |
| Zamanaşımı | 5 Yıllık zamanaşımı. [35] |
| Zamanaşımı başlangıç tarihi | Takip / Dava tarihinden geriye doğru 5 yıl. [36] |
| Hangi ücret | Gerçekleştikleri dönemdeki çıplak / net ücret. [37], [38] |
| İspat Yükü | İşçinin. |
| D- HAFTA TATİLİ ÜCRETİ DAVALARI | |
| Faiz | Mevduata uygulanan en yüksek faiz. [39] |
| Faiz başlangıç tarihi | Takip / Dava / İhtarname tarihi. |
| Zamanaşımı | 5 Yıllık zamanaşımı |
| Zamanaşımı başlangıç tarihi | Takip / Dava tarihinden geriye doğru 5 yıl. [40] |
| Hangi ücret | Gerçekleştikleri dönemdeki çıplak / net ücret. |
| İspat Yükü | Hafta tatilinde çalıştırıldığını ispat yükü işçiye, hafta içinde bir gün izin verildiği veya ücretinin ödendiğini ispat yükü işverene aittir. [41], [42] |
| E- YILLIK İZİN ÜCRETİ DAVALARI | |
| Faiz | Yasal / Temerrüt faizi [43] |
| Faiz başlangıç tarihi | Dava / ihtarname / Takip tarihi. [44] |
| Zamanaşımı | 5 Yıllık zamanaşımı |
| Zamanaşımı başlangıç tarihi | İş akdinin sona erdiği tarih. [45] |
| Hangi ücret | İş akdinin sona erdiği tarihteki çıplak ücret. [46] |
| İspat Yükü | İşverene aittir. [47] |
| TESPİT DAVALARI | |
| A- İŞE İADE DAVALARI [48] | |
| Hak düşürücü süre | 1 ay. [49] |
| Hak düşürücü sürenin başlangıç tarihi | Feshin bildirildiği tarih. [50] |
| İspat Yükü | Feshin geçerli sebebe dayandığını işveren ispatlamalı. [51] |
| İşçinin başvuru süresi | Kararın kesinleşmesinden itibaren 10 gün. |
| Hangi ücret | İşverenin işe başlatmadığı tarihteki brüt emsal işçi ücreti. [52] |
| Faiz | Yasal faiz. [53] |
| Faiz başlangıç tarihi | Bir aylık sürenin sona erdiği tarih. [54] |
| Zamanaşımı başlangıç tarihi | İşe başlatmama tazminatı davasında zamanaşımı baþlangıç tarihi işe başlatmama (1 aylık sürenin bitimi) tarihidir. [55], [56] |
| B- HİZMET TESPİTİ DAVALARI | |
| Hak düşürücü süre | 5 yıl. [57] |
| Hak düşürücü sürenin başlangıç tarihi | Hizmetin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl. [58], [59],[60] |
| [1] Yargýtay 9.HD. 16.10.2002 T. E: 2002 / 5300 19329, Ýþveren iþçinin iþ akdini bildirimsiz feshetmesi nedeniyle ihbar tazminatý alacaðýný noter ihtarnamesi ile istemesi halinde dava tarihinden öncesi için temerrüt faizi yürütülmelidir. | |
| Yargýtay 9. HD. 24.4.1996, E:1995/35251, K:1996/9441, | |
| Yargýtay 9. HD. 24.4.1996, E:1995/35251, K:1996/9441 | |
| Kýdem tazminatýnda olduðu gibi, ayrý bir faiz oraný öngörülmediðinden, borçlu temerrüde düþürülmüþse temerrüt tarihinden, deðilse dava tarihinden itibaren yasal faize hükmedilir. (Osman Usta-Ýþ Hukukunda Tazminatlar ve Uygulamalarý -1998 basým, sh. 866) | |
| [2] Yargýtay 9HD. 3.6.2004, E:2004/1883, K:2004/13318 | |
| [3] Yargýtay 9. H.D.14.03.2002, E: 2001/18727, K. 2002/4131 Davalý iþveren davanýn açýlmasýndan önce ihbar tazminatý alacaðý için davalý iþçiyi temerrüde düþürmüþtür. Çekilen ihtarname ile davalýya verilen 7 günlük sürenin hitamýndan itibaren hüküm altýna alýnan ihbar tazminatý için faiz yürütülmesi gerekirken dava tarihinden itibaren yürütülmesi hatalýdýr. | |
| [4] Yargýtay 9. H.D. 17.02.2005 E:2004/14043, K.2005/4567 | |
| [5] Yargýtay 9. H.D.17.05.2004, E.2004/863, K. 2004/12152 Kýdem ve ihbar tazminatýnýn hesaplanmasýna esas giydirilmiþ ücret tespit edilirken davacýnýn son bir yýl içerisinde çalýþýlan günlerde yararlandýðý yemek ücreti ve yol yardýmý belirlenmeli, bu miktar 365e bölünerek bir güne düþen yemek ve yol yardýmý miktarlarý bulunmalý ve bu miktarlar ücrete eklenerek giydirilmiþ ücret bulunmalýdýr.. | |
| [6] Yargýtay 9. H.D. T. 28.3.2008 E. 2007/13508 K. 2008/6747 | |
| [7] Yargýtay 9. HD. 14.2.2007, E. 2006/18902, K.2007/3461 Mahkemenin de kabul ettiði gibi sendikal nedenle davacýnýn iþine son verildiði kanýtlanamamaþtýr. Davacýnýn iþine son verildikten yaklaþýk bir yýla yakýn zaman sonra iþçi alýnmýþtýr. Bu olgu, davalý iþverenin kötüniyetli olduðunu gösterecek nitelikte deðildir. Davacý, davalýnýn kötüniyetli olduðuna dair baþkaca yeterli kanýtta gösterememiþtir. Bu durumda ihbar tazminatý ile yetinilmesi gerekirken kötüniyet tazminatýnýn hüküm altýna alýnmýþ olmasý hatalýdýr. | |
| [8] Hakkýn doðduðu tarihteki en yüksek mevduat faizi için anýlan tarihteki yýllýk faiz oraný belirlenip bir yýllýk süre içerisinde ödenmediði taktirde takip eden yýlýn ayný günündeki en yüksek mevduat faizinin bir yýllýðýný belirleyip hesaplattýrmak gerekir. Yýl içinde artan faiz oranlarý ve bir yýldan kýsa dönemler için belirlenen faiz oranlarý uygulanmaz. Kýdem tazminatý faizinin tahsili için dava geç açýlsa ve miktar çok yüksek de olsa, kýdem tazminatý faizinden BK. m.44e göre indirim yapýlamaz. | |
| [9] Kýdem tazminatýnýn hakkýn doðduðu tarihteki en yüksek mevduat faizi için anýlan tarihteki yýllýk faiz oraný belirlenip bir yýllýk süre içerisinde ödenmediði takdirde takibeden yýlýn ayný günündeki en yüksek mevduat faizinin bir yýllýðýný belirleyip hesaplattýrmak gerekir. Yýl içinde artan faiz oranlarý ve bir yýldan kýsa dönemler için belirlenen faiz oranlarý uygulanmaz. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 400) | |
| [10] Kýdem tazminatý faizi için iþverenin temerrüde düþürülmesine gerek bulunmamaktadýr. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 476-152) | |
| [11] Yargýtay 9. H.D., 11.6.2007, E. 2006/15229, K. 2007/18499 davalý iþveren, davalýnýn 5 yýllýk hak düþürücü süreye tabi olduðunu, bu sürenin geçmesi nedeniyle davanýn reddine karar verilmesini istemiþtir. | |
| Mahkemece, davacýnýn hizmet akdinin 1.2.1998 tarihinde sona erdiði, davacý alacaklýnýn 5 yýllýk zamanaþýmýna tabi olduðu, bu sürenin geçtiði gerekçesiyle davanýn reddine karar verilmiþtir. | |
| Ýþ hukukunda yýllýk ücretli izin alacaðý akdin sona erme tarihinden itibaren 5 yýllýk, kýdem tazminatý ve ihbar tazminatlarý ise 10 yýllýk zamanaþýmýna tabidir. Hizmet akdinin sona erme tarihinden davanýn açýldýðý 8.11.2004 tarihine kadar 10 yýllýk süre geçmediðine göre kýdem tazminatý ve ihbar tazminatý istekleri yönünden zamanaþýmý süresi dolmamýþtýr. Mahkemece 5 yýllýk sürenin geçtiði gerekçesiyle kýdem tazminatý ve ihbar tazminatý isteklerinin zamanaþýmý nedeniyle reddedilmesi hatalý olup bozmayý gerektirmiþtir. | |
| [12] Üstteki dipnot. | |
| [13] Yargýtay 9. H.D. T.25.4.2004, E. 2003/23184, K. 2004/12484 Kýdem ve ihbar tazminatýnýn hesaplanmasýna esas giydirilmiþ ücret tespit edilirken davacýnýn son bir yýl içerisinde çalýþýlan günlerde yararlandýðý yemek ücreti ve yol yardýmý belirlenmeli, bu miktar 365e bölünerek bir güne düþen yemek ve yol bulunmalýdýr. Mahkemenin bu esasa uymayarak yapýlan hesaplamaya deðer verilerek ihbar ve kýdem tazminatýna karar verilmesi hatalýdýr. | |
| [14] Yargýtay 9. H.D. T. 28.3.2008 E. 2007/13508 K. 2008/6747 | |
| [15] 2821 Sayýlý Sendikalar Kanununa göre sendikal tazminata hak kazanýlabilmesi için, iþçinin iþinden çýkarýlmasý þart olmayýp, iþverenin fesih dýþýndaki ayrýmcý davranýþlarda bulunmasý da yeterlidir. | |
| [16] Yargýtay 9. HD. 8.11.1993 T., E.6484, K.15794 iþverenin, sendikalý iþçilerle sendika üyesi olmayan iþçiler arasýnda ücret bakýmýndan ayrým yapamayacaðýna dair hüküm, iþ akdinin feshi ile sýnýrlandýrýlmýþ deðildir. Bu nedenle iþverenin sendikalý ve sendikasýz iþçilerin ücretleri arasýnda ayrým yapýp yapmadýðýnýn incelenmesi gerekir. | |
| [17] 2821 Sayýlý Sendikalar Kanunu m.31 | |
| [18] BERKSUN / EÞMELÝOÐLU, S.K., sh. 561 ve orada sözü edilen EYRENCÝ, sh. 140 | |
| [19] Yargýtay 9. HD. 3.5.1991, E.1990/363, K.1991/8030 | |
| [20] 4857 S. Ýþ Kanunu m. 5. | |
| [21] Ýþ Kanununun 5/VI.maddesinde ise iþverenin ayrým yapmasýnýn hukuki yaptýrýmý olarak iþçinin dört aya kadar ücreti tutarýndaki tazminatýn hesaplanmasýnda sendikal tazminata esas olacak ücrette olduðu gibi asýl ücret olup, ücretin ekleri olan ikramiye, prim ve paraya iliþkin sosyal yardýmlar buna dahil deðildir. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 357, 358) | |
| [22] 4857 S. Ýþ Kanunu m. 5/son | |
| [23] Yýllýk izin ücreti alacaðý hariç diðer ücret alacaklarý iþ sözleþmesinin feshine baðlý deðildir. | |
| Yrgýtay 9. H.D. 22.3.1999, E. 1999/4461, K. 1999/5805 Davacý iþçi ihbar ve kýdem tazminatlarýndan baþka hafta tatili ve bayram günleri çalýþmalarý ile yaptýðý fazla mesai karþýlýðý iþçilik haklarý isteðinde de bulunmuþtur. Bu istekler feshe baðlý deðildir. Bir baþka deyiþle feshin haklý olsun olmasýn þayet bu iþçilik haklarý gerçekleþmiþse hüküm altýna alýnmalýdýr. Mahkemece bu haklardan her biri üzerinde ayrý ayrý durularak dosya içeriðine ve bilirkiþi raporuna göre bir deðerlendirme yapýlarak hasýl olacak sonuca göre bir karar verilmelidir. | |
| [24] 4857 S. Ýþ Y. m.34 | |
| [25] Yargýtay 9.HD., 25.6.2002, E. 2002/12875, K. 2000/ Ýhtarnamede alacaklarýn ödenmesi için verilen sürenin sonundan itibaren faiz yürütülmelidir. | |
| Yargýtay 9.HD., 11.3.2002, E. 2001/18356, K.2002/3482 .. Bu alacak için ihtarnamenin teblið edildiði gününden itibaren faiz yürütülmesi gerekirken dava tarihinden yürütülmesi hatalýdýr. | |
| [26] Yargýtay 9.HD. 11.4.2002, E.2001/20201, K. 2002/6175 | |
| [27] Yargýtay 9.HD. 7.6.2006, E. 2005/36419, K. 2006/16413 Mahkemece itibar edilerek hüküm kurulan bilirkiþi raporunda bilirkiþi ihtarýn zamanaþýmýný kestiði düþüncesi ile ihtarnamenin tebliðinden itibaren 5 yýl içindeki alacaklarý hesaplamýþtýr. Oysa Borçlar Kanunu 133. Maddesine göre zamanaþýmýný dava veya takip keser. Takip tarihinden geriye doðru beþ yýllýk alacaklarýn hesaplanýp hüküm altýna alýnmasý gerekirken ihtarnamenin zamanaþýmýný kestiði düþüncesiyle itibar edilerek hüküm kurulmasý hatalý olup bozmayý gerektirmiþtir. | |
| [28] Yargýtay 9.HD. 17.5.2006, E. 2005/35114, K. 2006/14930 Davacý Nisan 2004 ayýna ait ücretinin ödenmediðini iddia ederek ücret alacaðý isteðinde bulunmuþtur. Davalý ise davacýnýn ücret alacaðýnýn bulunmadýðýný ücretinin posta ile gönderildiðini, ancak iþçinin almadýðýný savunmuþtur. Mahkeme gerekçe göstermeden ücret isteðini reddetmiþtir. Davalýnýn davacýnýn Nisan 2004 ayýna ait ücretini ödediðini yazýlý belgelerle kanýtlayamadýðýndan ücret alacaðý isteðinin kabulü gerekir iken yazýlý þekilde reddine karar verilmesi hatalýdýr. | |
| [29] 4857 S. Ýþ Y. m.34 | |
| [30] Yargýtay 9. Hukuk Dairesi 14.11.2002, 2002/ 7398 E. ve 2002/ 21440 K. | |
| [31] Yargýtay. 9. H.D. 18.05.1999 E.1999/5942, K. 1999/9069 Davalý vekili süresi içinde kýdem tazminatý dýþýndaki alacaklar için zamanaþýmý definde bulunmuþtur. Zamanaþýmý hesabýnda dava tarihi esas alýnmalýdýr. Dava 4.9.1998 tarihinde açýlmýþ olup, iþ akdinin fesih tarihi 27.9.1996dýr. buna göre; 4.9.1993 ile 27.9.1996 tarihleri arasýndaki alacaklarýn hesaplanmasý gerekirken yazýlý þekilde hüküm kurulmasý hatalýdýr. | |
| [32] Yargýtay 9.HD. 21.6.2000, E.2000/6455, K. 2000/8972 Davalý iþveren ek davada zamanaþýmý itirazýnda bulunduðuna göre, BK.nun 126. Maddesi uyarýnca beþ yýllýk zamanaþýmýna tabii olan fazla mesai ve tatil ücreti alacaklarýnýn ek dava tarihine göre son beþ yýl öncesine ait olan kýsýmlarýnýn zamanaþýmýna uðradýðýnýn kabulü gerekir. Yazýlý þekilde ek davaya konu edilen fazla mesai ve tatil alacaklarýnýn ek dava tarihine göre son beþ yýl dýþýnda kalan ve zamanaþýmýna uðrayan kýsýmlarýnýn hüküm altýna alýnmasý hatalý olup bozmayý gerektirmiþtir. | |
| [33] Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 899 | |
| [34] 4857 S. Ýþ Y. m.34/1 son. | |
| [35] Yargýtay 9. H.D. 18.05.1999 E.1999/5942, K. 1999/9069 Davalý vekili süresi içinde kýdem tazminatý dýþýndaki alacaklar için zamanaþýmý definde bulunmuþtur. Zamanaþýmý hesabýnda dava tarihi esas alýnmalýdýr. Dava 4.9.1998 tarihinde açýlmýþ olup, iþ akdinin fesih tarihi 27.9.1996dýr. buna göre; 4.9.1993 ile 27.9.1996 tarihleri arasýndaki alacaklarýn hesaplanmasý gerekirken yazýlý þekilde hüküm kurulmasý hatalýdýr. | |
| [36] Yargýtay 9.HD. 7.6.2006, E. 2005/36419, K. 2006/16413 Mahkemece itibar edilerek hüküm kurulan bilirkiþi raporunda bilirkiþi ihtarýn zamanaþýmýný kestiði düþüncesi ile ihtarnamenin tebliðinden itibaren 5 yýl içindeki alacaklarý hesaplamýþtýr. Oysa Borçlar Kanunu 133. Maddesine göre zamanaþýmýný dava veya takip keser. Takip tarihinden geriye doðru beþ yýllýk alacaklarýn hesaplanýp hüküm altýna alýnmasý gerekirken ihtarnamenin zamanaþýmýný kestiði düþüncesiyle itibar edilerek hüküm kurulmasý hatalý olup bozmayý gerektirmiþtir. | |
| [37] Yargýtay 9. HD., 17.4.2002, E. 2001/20421, K. 2002/20307 Hüküm altýna alýnan fazla mesai, hafta tatili, genel tatil ve bayram tatili çalýþma ücreti alacaklarýnýn çalýþýldýðý tarihteki ücret esas alýnarak belirlenmesi gerekirken son ücret üzerinden yapýlan bilirkiþi hesaplamasýna deðer verilerek hüküm kurulmasý hatalý olup bozmayý gerektirmiþtir. | |
| [38] Yargýtay 9. HD., 16.10.1996, E. 1996/9767, K. 1996/19601 Davacý ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ile fazla çalýþma ücretleri devre devre ücretleri göz önünde tutularak hükmedilmesi gerekirken son ücret üzerinden hesaplanarak hüküm kurulmasý hatalý olup bozmayý gerektirir. | |
| [39] 4857 S. Ýþ Y. m.34/1 son. | |
| [40] Yargýtay 9. HD., 20.11.1995, E.1995/17818, K. 1995/34317 Davacý, 31.12.1984-06.11.1987 tarihleri arasýnda gerçekleþen kimi iþçilik haklarý için 04.02.1992 tarihli dilekçe ile dava açmýþtýr. Davalý ise süresinde zamanaþýmý definde bulunmuþtur. Dava 04.02.1992 tarihinde açýldýðýna göre beþ yýllýk zamanaþýmýna tabi olan isteklerinin 04.02.1987 tarihinden öncesi zamanaþýmýna uðradýðýnýn kabulü ile bu tarihten 06.11.1987 tarihine kadar doðan haklarýnýn hüküm altýna alýnmasý gerekir. Bu husus üzerinde durulmadan söz konusu tüm süreye ait isteklerin hüküm altýna alýnmýþ olmasý isabetsiz olup, bozmayý gerektirmiþtir. | |
| [41] Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 1012 | |
| [42] Yargýtay 9. H.D. 17.04.2000, E. 2000/2046, K. 2000/5642 Davalý iþveren hafta tatili ücretinin iþçiye ödendiðini savunarak davacý iþçiye yemin teklifinde bulunmuþtur. Mahkemece ispat külfetinin iþverende olduðundan bahisle yemin teklifinin reddedilmiþ olmasý hatalýdýr. Davalý yemin savunmasýna dayandýðýna göre davacý bu teklifi reddettiðinden hafta tatili alacaðýnýn da bu nedenle reddine karar verilmesi gerekirdi. | |
| [43] Yargýtay 9. HD. 11.5.2006, E.2005/28459, K 2006/13257 4857 S. Kanunun 3. Bölüm baþlýðý altýnda düzenlenen Ücretin Gününde Ödenmemesi baþlýklý 34. Maddesinde, gününde ödenmeyen ücretler için en yüksek mevduat faizi yürütüleceði öngörülmüþtür. Ancak bu husus, hizmet akdinin devamý sýrasýnda hak kazanýlan ücret ve ücret benzeri alacaklarla ilgilidir. Yýllýk izin ise; hizmet akdinin devamý sýrasýnda kullanýlmasý iþverenin yönetim hakkýna baðlý olan, hizmet akdi sýrasýnda kullanýlmamýþ ise, fesih ile birlikte alacaða dönüþen bir haktýr. Bu nedenle davacýnýn yýllýk izin ücreti alacaðýna en yüksek mevduat faizi deðil, yasal faiz uygulanmalýdýr. | |
| [44] Yargýtay 9. H.D 12.10.2004, E.2004/6433, K. 2004/23010 davacý lehine hükmedilen yýllýk izin ücreti miktarýna dava tarihinden itibaren yasal faiz yürütülmesi gerekirken yazýlý þekilde hüküm kurulmasý hatalý olup bozmayý gerektirmiþtir. | |
| Yargýtay 9. H.D 7.10.2002, E.2002/4161, K. 2002/18499 Davacý iþçi, dava açmadan önce 16.05.2000 tarihli ihtarname ile davalý iþverenden dava konusu iþçilik alacaklarýnýn ödenmesini istemiþtir. Bu ihtarnamenin davalý tarafa 22.5.2000 tarihinde teblið edildiði anlaþýlmaktadýr. O halde iþverenin temerrüde düþürüldüðü 22.5.2000 tarihinden itibaren ihbar tazminatý ve yýllýk izin ücreti alacaðýna faiz yürütülmesi gerekirken dava tarihinden itibaren faize karar verilmiþ olmasý hatalý olup bozmayý gerektirmiþtir. | |
| Yargýtay 9. H.D. 14.11.2002 tarih ve 2002/7398 E. ve 2002/21440 K. | |
| [45] Yargýtay HGK 5.7.2000, E.2000/9-1079, K. 2000/1103 Yýllýk ücretli izin hakkýnýn iþçi tarafýndan istenmemesi veya iþverence kullandýrýlmamasý bunun alacaða dönüþmesine neden olmayacaðý gibi, dinlenme hakkýndan vazgeçilerek ücretinin istenmesi olanaðý da bulunmamaktadýr. Zira Ýþ Kanununun 54. maddesinde sadece yýllýk ücretli iznini kullanan iþçiye izin dönemine iliþkin ücreti izne baþlamadan önce peþin olarak ödenmesi veya avans verilmesi öngörülmüþtür. Öte yandan yýllýk ücretli izin hakký, hizmet akdinin iþçi veya iþveren tarafýndan feshi veya iþçinin ölümü ile izin ücretine dönüþmektedir. Ýþçinin hizmet akdi devam ederken kullanamadýðý yýllýk izinlerinin ücretini dava yoluyla alamamasý karþýsýnda, muaccel olmayan bir alacak için zamanaþýmý süresinin baþlamasýndan da söz edilemez. | |
| Yine Ýþ Kanununun 56. Maddesinde akdin sona erdiði tarihteki ücret üzerinden yýllýk izin süresi için ücretin hesaplanmasýnýn öngörülmesi, önceki yýllarda kullandýrýlmamýþ yýllýk izinlerin iþvereni bir tür cezalandýrmayla son ücret esas alýnarak ödenmesi hükmü, bu düzenlemenin son yýlýn deðil önceki yýllarýn da izin ücretini içerdiðini göstermektedir. | |
| O halde hizmet akdinin feshi ile doðan yýllýk izin ücreti alacaðýnýn zamanaþýmý süresinin fesih tarihinden baþlatýlmasý gerekir. Somut olayda fesih tarihinden itibaren 5 yýllýk zamanaþýmý süresi içinde dava açýldýðýna göre davacýnýn kullanmadýðý yýllýk izinlerin tümünün karþýlýðý alacaðýn hüküm altýna alýnmasýný kabul eden Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararýna uymak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykýrýdýr. Bu nedenle direnme kararý bozulmalýdýr. | |
| [46] Yargýtay 9. H.D. 30.11.1998, E. 1998/15053, K. 1998/16953 Mahkemece davacý yararýna yýllýk izin ücreti ve genel tatil ücretinin çýplak ücret üzerinden hükmedilmesi gerekirken giydirilmiþ miktar üzerinden karar verilmesi isabetsiz olup, bozmayý gerektirmiþtir. | |
| Yargýtay 9. H.D., 18.9.2002, E. 2002/3052, K. 2002/15986 Yýllýk izin ücreti alacaðýnýn, davacýnýn son çýplak aylýk ücreti üzerinden hesaplanmasý gerekirken giydirilmiþ ücreti alýnarak hesaplanmasý ve hüküm altýna alýnmasý hatalýdýr. | |
| [47] Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 1040 | |
| Yargýtay 9. H.D., 15.5.2002, E. 2002/8898, K. 2002/8512 Davacý, yýllýk izinlerinin kullandýrýlmadýðýný ileri sürerek ücretli izin alacaðý talebinde bulunmuþ mahkemece izinlerin kullanýldýðý hususu davalý tarafýndan kanýtlanmadýðý halde davacýnýn talebinin reddine karar verilmiþtir. Ýzinlerin kullandýrýldýðý hususu izin defteri ve sair belge ile ispat edilemediðinden bu isteðinde kabulüne karar vermek gerekirken yazýlý þekilde reddi hatalý olup bozmayý gerektirmiþtir. | |
| [48] Yargýtayýn oluþan uygulama ve bizim de katýldýðýmýz görüþe göre dava tespit davasý olduðundan dava açýlýrken maktu baþvurma harcý yatýrýlmalýdýr. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 1142) | |
| [49] 4875 Sayýlý Ýþ Kanunu m.20/I. | |
| [50] Fesih tarihi deðil, feshin bildirildiði tarihin esas alýnmasý gerekir. (Yargýtay 9. HD. 11.12.2003, 2003/20424-20629) Örneðin iþçiye ihbar öneli tanýnmýþ olduðu takdirde önel sonundan itibaren deðil, fesih bildiriminin teblið tarihinden itibaren bir ay içerisinde feshin geçersizliðine ve iþe iadeye iliþkin dava açýlmalýdýr. Feshin geçersizliði ihbar öneli içinde mahkemece tespit edildiði takdirde hizmet akdi ara vermeksizin devam edecektir. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 1138, 1139) | |
| [51] Þayet iþçi, feshin iþverenin gösterdiði sebep dýþýnda bir sebebe dayandýðýný ileri sürmesi durumunda bunu ispat külfeti altýnda olacaktýr. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 1145) | |
| Yargýtay 9. H.D., 22.1.2007, E. 2006/28201, K. 2007/371 Feshin sendikal nedene dayandýðýný kanýtlama yükümlülüðü davacý iþçiye ait olup, fesih tarihi itibari ile davacýnýn usulüne uygun olarak sendikaya üyeliði söz konusu olmadýðý gibi, her hangi bir sendikal faaliyeti de kanýtlanmadýðýndan sendikal nedenle iþe baþlatmama talebinin reddi gerekir. | |
| [52] Ýþçinin iþverene 10 gün içinde baþvurmasýndan sonra, iþveren 1 ay içinde iþçiyi iþe baþlatmak zorundadýr. Eðer bu süre içinde iþe baþlatmazsa; Tazminatýn hesaplanmasýnda esas alýnacak ücret bu tarihteki ücrete göre belirlenecektir. Hesaplamaya esas alýnacak ücret, iþçinin iþ sözleþmesi feshedilmemiþ olsaydý bu tarihte almasý gereken ücret / emsal iþçinin aldýðý ücret esas alýnarak saptanacaktýr. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 1163, 1164) | |
| [53] Kanunda bu tazminat için özel bir faiz türü öngörülmediðinden yasal faiz uygulanmalýdýr. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 1163) | |
| [54] Ýþverenin söz konusu tazminatý ödeme yükümlülüðü, baþka bir anlatýmla iþverenin anýlan tazminat yönünden temerrüde düþmesi bir aylýk sürenin sona erdiði tarihte gerçekleþmiþ olacaktýr. Dolayýsýyla tazminatýn belirtilen tarihte ödenmemesi halinde faiz baþlangýç tarihi bir aylýk iþe baþlatma süresinin bittiði tarih olmalýdýr. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 1163) | |
| [55] Ýþçinin tazminatý talep hakký bu tarihte baþlayacaðýndan zamanaþýmý baþlangýç tarihi de bu tarih olmalýdýr. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 1163) | |
| [56] Bildirimli fesihte söz konusu olabilen ihbar ve kötüniyet tazminatýnda olduðu gibi bu tazminatýn da vergiye tabi olmasý gerektiði kanýsýndayýz. Ýþe baþlatýlmama halinde ödenmesi gereken tazminat, 193 sayýlý Gelir Vergisi Kanununun 25. Maddesinin 1. Bendinde belirtilen iþsizlik sebebiyle verilen bir tazminat niteliðinde sayýlamaz Maliye Bakanlýðý Gelirler Genel Müdürlüðü Söz konusu ödemenin ücret kabul edilerek, ayný kanunun 61, 94, 103 ve 104üncü maddelerine göre vergilendirileceði ve ayrýca yapýlan ödemelerden damga vergisinin kesilmesi gerektiðini belirtmiþtir. | |
| [57] Ýþe giriþ bildirgesi verilmesi 5 yýllýk hak düþürücü süreyi keser. | |
| [58] Yargýtay 21.HD. 11.3.2004, E.2003/11991, K.2004/2283 506 sayýlý Yasanýn 79/10. Maddesi hükmüne göre, kuruma bildirilmeyen hizmetlerin sigortalý hizmet olarak deðerlendirilmesine iliþkin davanýn tesbiti istenilen hizmetlerinin geçtiði yýlýn sonundan baþlayarak 5 yýl içerisinde açýlmasý gerekir. Davacýnýn tesbitini istediði çalýþmalarýn 30.5.1974-30.10.1976 ve 30.6.1978-2.10.1986 tarihleri arasýnda geçtiði mahkemeye 27.2.2002 tarihinde baþvurulduðu hizmetin geçtiði yýlýn sonu olan 31.12.1986 tarihinden dava tarihine kadar hak düþürücü sürenin fazlasýyla geçtiði dosya içeriðinden anlaþýlmaktadýr. | |
| [59] Çalýþmalarýn birden fazla dönem içerdiði durumlarda ise; her dönem baðýmsýz olarak kabul edilir ve hak düþürücü süre her bir dönemin iliþkin olduðu yýlýn son gününden baþlatýlýr | |
| Ýþverence, usulüne uygun olarak Kuruma verilmiþ bulunan sigortalý ile ilgili belgeler hak düþürücü süreyi baþlatmadýðý gibi; çalýþmanýn Kurumun yetkili elemanlarýnca tesbit edildiði durumlarda da, hak düþürücü süre söz konusu olamaz. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 1648) | |
| [60] Mirasçýlar için hak düþürücü süre; þayet, murisin saðlýðýnda bu süre geçirilmemiþ ise, ölüm tarihinden itibaren baþlatýlmalýdýr. Askerlik süresinde de, hak düþürücü sürenin iþlemediðini kabul etmek yararlý olacaktýr. (Doç. Dr. Cevdet Ýlhan Günay Yargýtay 9. H.D. Üyesi Ýþ Davalarý (2009) sh. 1649 ve oradan yapýlan atýf: Araslý, C.II., s.975) | |
Bu makalenin tüm hakları yazarı Av. İlknur SEZGİN TEMEL’e ait olup makale, yazarı tarafından http://ilknurtemel.av.tr adresinde yayınlanmıştır
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
